Όσοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ή να κατασκευάζουν μύθους, το πράττουν γιατί δεν έχουν πάψει να πιστεύουν ότι οι μύθοι είναι άτρωτοι.

Και πράγματι οι μύθοι φαίνονται αδιαπέραστοι από κάθε επιχειρηματολογία. Όσο ασυνάρτητοι και παράλογοι και αν είναι. Έτσι οι μύθοι των «Μεγάλων ανδρών» θεωρούνται από τους κυριάρχους ένα συστατικό στοιχείο της λεγόμενης, κατά τους ισχυρισμούς τους, ιστορίας της ανθρωπότητας.

Είναι λάθος να θεωρεί κανείς, ότι οι πολιτικοί μύθοι είναι αποτελέσματα, έστω και κατά ένα μέρος, της «λαϊκής φαντασίας» ή των «λαϊκών αναγκών». Οι πολιτικοί μύθοι κατασκευάζονται βάσει συγκεκριμένου σχεδίου. Διαδίδονται μεθοδικά στην κατάλληλη συγκυρία, από τα, ενδεδειγμένα κάθε φορά, φερέφωνα της κάθε εξουσίας.

Ο «Μέγας Ανήρ», ο «καταλληλότερος» ηγέτης επανέρχεται ως καύσιμη ύλη στο οπλοστάσιο της εξουσίας, κυρίως, όταν το «κοινωνικό ανικανοποίητο» βρίσκεται στο ζενίθ. Όταν οι συλλογικές επιθυμίες δεν χαλιναγωγούνται επαρκώς με τις υπόλοιπες εξουσιαστικές μεθόδους. Όταν οι κοινωνικές αυταπάτες σχετικά με τα τελευταία επιχρίσματα «κοινωνικής πρόνοιας», που επιδεικνύουν το κράτος και οι θεσμοί-μηχανισμοί του, ξεθωριάζουν.

Η ανάδειξη του «νέου» ηγέτη, βέβαια, προϋποθέτει την τήρηση του τελετουργικού που χαρακτηρίζει κάθε πολιτική. Ενός τελετουργικού διαχρονικά άκαμπτου όσον αφορά την ουσία του. Ενός τελετουργικού που οφείλει να αναδείξει πρώτιστα τον μεσσιανικό χαρακτήρα του «εκλεκτού». Να τον φέρει κοντά στις μάζες των υπηκόων, που πρέπει να αρχίσουν να πιστεύουν ότι εκείνοι τον διάλεξαν, ότι εκείνοι συναινούν στα νέα δεσμά. Να πιστεύουν ότι η θέληση του αρχηγού είναι η δική τους θέληση, ότι τα δικά του πάθη είναι και δικά τους. Ο δρόμος τότε για την ολοκληρωτική υποταγή είναι διάπλατα ανοικτός.

Ακόμα και τα σκληρότερα συστήματα τυραννίας δεν αρκούνταν στο να επιβάλλουν στους ανθρώπους που εξουσίαζαν, κάποιους νόμους που αφορούν τις πράξεις τους. Στόχευαν στις σκέψεις, στις κρίσεις και στα συναισθήματα τους. Στόχευαν στο να παραλύουν την βούληση, στο να διαχέουν το δηλητήριο της αλλοτρίωσης μέσω της «αυτόβουλης» εναπόθεσης κάθε ελπίδας σε κάθε «νέο» πολιτικό σωτήρα.

Ανέκαθεν, όμως, κάθε πολιτική τελετουργία σκιαζόταν από έναν εφιάλτη για τους κυρίαρχους.

Τους άπιστους σε κάθε μύθο μικρό ή μεγάλο. Πρόσκαιρο ή «παντοτινό». Γιατί η κοινωνική δεκτικότητα δεν υπολογίζεται με ποσότητες. Ούτε   με τις γονυκλισίες των όποιων παρατρεχάμενων σπεύδουν να προσκυνήσουν τους «νέους» ή τους «παλιούς» άρχοντες.

Αλλά και από τους ανυπότακτους, που επιμένουν να μην δίνουν γη και ύδωρ σε κανένα «εκπρόσωπο της λαϊκής θέλησης», που πεισματικά δεν παζαρεύουν και δεν παραχωρούν ούτε σπιθαμή από τα κάθε λογής οδοφράγματα που έστησαν, μικρά ή μεγάλα…

Δημοσιεύτηκε στη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ φύλλο 70, Μάρτιος 2008